کد مطلب:31650 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اعتقادات

آيا صفات قهريّه خدا، ويژة جهنميان است، يا اگر جهنّمي هم نباشد، باز هم اين صفات براي خدا ثابت است؟ آيا جهنم مظهر تجلّي اوصاف قهريّه است؟

نخست زيبنده است براي روشن شدن پاسخ اين پرسش، به صفات الهي اشارهاي داشته باشيم. اوصاف خداوند به دو بخش تقسيم شدهاند: 1. صفات ذات 2. صفات فعل.

صفات ذات نيز به دو بخش تقسيم ميشوند: 1. صفات جمال 2. صفات جلال صفات جمال صفاتي است كه براي خداوند ثابت است، مانند: علم، قدرت، ازليت و ابديّت، و صفات جلال صفاتي است كه از خدا نفي ميشود، مانند: جهل عجز و جسميت.

صفات فعل صفاتي كه به افعال خداوند بستگي دارد، مانند: خالق و رزاق كه شامل شدن اين صفات بر خداوند پس از صدور فعل از ذات الهي است. خالق زماني بر خدا گفته ميشود كه چيزي بيافريند;(پيام قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 59، نشر چاپخانة مدرسة الامام اميرالمؤمنين.) البته بايد دانست بازگشت همة صفات فعل، به صفات ذات است; بنابراين، صفات فعل نيز عين صفات ذات و همه عين ذات هستند.

صفات فعل نيز تقسيم ميشود به صفاتي كه بيان كننده لطف و رحمت و غفران خدا است، مانند: رحيم، لطيف و غفور و صفاتي كه بيان كنندة قهر و خشم و غضب ذات باري تعالي ميباشد، مانند: جبّار، قهّار، منتقم و سريع العقاب; همة اين اوصاف براي واجب الوجود ثابت است، چون واجب بايد در بر دارندة همه صفات كمال باشد; بنابراين، اگر خداوند جهنّم هم خلق نميكرد، صفات قهريّه براي او ثابت بود و در واقع كاربرد صفات قهريّه خدا، به عالم آخرت منحصر نيست و در همين دنيا هم مصداق پيدا ميكند. خدا عدّهاي را در همين دنيا عقوبت ميفرمايد; برخي بلاها و مصيبتها كه در دنيا براي بعضي افراد پيش ميآيد، كيفر اعمال بدي است كه انجام دادهاند.

بنابراين، همه صفات جمال، چه صفت ذات يا فعل باشند، لازمه ذات واجب الوجودند. و صفات جلال از صفات سلبي هستند كه محال است خداوند متعال به آن صفات متّصف شود.

در پايان زيبنده است، به معناي برخي از صفات قهريه اشاره شود، تا روشن گردد كه وجود اين صفات در خداوند نيازي به خلقت جهنّم نيست. 1. قهّار ـ از ماده قهر در اصل به معني غلبه و برتري است، قاهر و قهّار هنگامي كه در مورد خداوند به كار ميرود، به معني غلبه بر تمام جبّاران و تسلّط كامل بر تمام مخلوقات جهان و ناتواني همه آنها در برابر اراده و فرمان او است، به گونهاي كه هيچ موجودي نميتواند مانعي در برابر خواست و مشيت او ايجاد كند.(پيام قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 330 و 348، نشر چاپ خانه مدرسة الامام اميرالمؤمنين.) 2. قاهريت، اين كلمه هنگامي كه در مورد خداوند به كار ميرود، به معني شخص قاهر و صاحب سلطهاي است كه دست كسي به دامان عظمتش نميرسد، اين واژه هنگامي كه در مورد خداوند به كار ميرود، جنبه مدح وثنا دارد، در حالي كه در مورد بندگان جنبه مذمّت دارد، زيرا حكايت از برتري جويي و تكبّر و ظلم و فساد ميكند.(پيام قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 330 و 348، نشر چاپ خانه مدرسة الامام اميرالمؤمنين.) يادآوري اين نكته نيز لازم است، كه جهنّم مظهر تجلّي صفات قهريه و غضبيه ذات الهي است.